کد مطلب:93719 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:426
ترجمه: خداوند سبحان هنگام آفرینش خلق از طاعت و بندگیشان بی نیاز و از معصیت و نافرمانی آنها در امان بود، زیرا معصیت گناهكاران او را زیانی نرساند، و طاعت فرمانبرداران سودی به او نمی رساند. شرح: حضرت در ابتداء سخنان شیوای خود مقدمه ای را متذكر می شوند، كه: مبادا فكر كنید اگر مردم دارای صفاتی كه ذكر می كنم شدند، و درون لباس تقوی خزیدند، و متعبد شدند، نفعی به خداوند عائد می شود، و اگر كسی متخلق به این صفات اخلاقی نشد، و طریق معصیت را پیش گرفت، ضرری به ساحت مقدس الهی می زند زیرا: گر جمله كائنات كافر گردند [صفحه 36] برای روشن شدن این مطلب لازم می دانم مقدمه ای را یادآور شوم: هر موجود ممكن و هر مخلوقی حتی وجود ما به چهار علت برای پیدایش خود نیاز دارد، كه: اگر یكی از آنها منتفی شود، معلول هم منتفی می شود: 1- علت فاعلی 2- علت مادی 3- علت صوری 4- علت غائی برای واضح شدن مطلب مثالی بزنم، فرض كنید شخصی می خواهد ساختمانی را برای سكونت خود تهیه كند، بنائی كه این خانه را می سازد علت فاعلی، و مصالح لازم این خانه اعم از آهن، گچ، آجر، سیمان و غیره علت مادی، و شكل و هیئت و صورت این خانه علت صوری، و سكونت در این خانه علت غائی است. علت غائی از نظر تحصل ذهنی مقدم بر سایر علل است، و از نظر تحقق خارجی موخر از همه، به عبارت واضحتر در مثالی كه زده شد، ابتدا انسان به فكر سكونت می افتد یعنی ابتدا علت غائی (سكونت در مسكنی) در ذهن حاصل و محقق شده و بعد از اینكه علت فاعلی و مادی و صوری تامین شد، علت غائی كه سكونت بود، حاصل می شود. این چهار علت برای هر موجود ممكن و مخلوقی لازم و ضروری است، ولی واجب الوجود و خداوند متعال كه مخلوق و مقهور چیزی نیست، این چهار علت حاكم بر او نیست، زیرا او غنی بالذات است، نه فقیر، به خلاف ما كه سر تا پا محتاج و فقیریم و مهر سیه روئی بر پشت ما خورده كه: سیه روئی ز ممكن در دو عالم من نمی گویم كه خالق خود فرموده است: (انتم الفقراء الی الله و الله هو الغنی)[1] و سازنده ماشین پیكر ما از دیگران آگاه تر به مصنوع خود است. [صفحه 37] خلق كردن ما هم مستثنی از این 4 علت نبوده است: 1- علت فاعلی كه خداوند است 2- علت مادی كه مواد تشكیل دهنده ساختمان بدنهای ماست 3- علت صوری كه هیئت آنهاست 4- علت غائی كه تكامل و رسیدن به لقاء الهی است. و در آینده نزدیك انشاءالله درباره آن مشروحا صحبت خواهم كرد. مولی علی (ع) برای جلوگیری از توهم اینكه خلقت خداوند هم مثل ما كه: خانه می سازیم تا نفع ببریم، به صورت انتفاعی برای خودش است، و علت غائی آن عبادت است، به مقتضای «ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون»: جن و انس را خلق نكردم مگر اینكه عبادت كنند مرا، و نفعی به خداوند از طریق عبادت می رسد، و در مقابل به قرینه مقابله در صورت معصیت ضرری می رسد، می فرمایند: چنین نیست، خداوند بی نیاز از طاعت مطیعین و ایمن از عصیان عصیانگران است. اینجا سوالاتی پیش می آید كه: پس هدف خلقت چیست؟ و نفع این خلقت عائد چه فردی یا افرادی می شود؟ در جواب این سئوالات و سوالات دیگر در زمینه آفرینش، باید به بررسی هدف آفرینش بپردازیم:
اما بعد، فان الله سبحانه و تعالی خلق الخلق- حین خلقهم- غنیا عن طاعتهم، آمنا من معصیتهم، لانه لا تضره معصیه من عصاه، و لا تنفعه طاعه من اطاعه.
بر دامن كبریاش ننشیند گرد
جدا هرگز نشد والله عالم
صفحه 36، 37.